Język ma się tylko jeden

Książka Zbigniewa Mentzla to książka nienapisana. Dzieło życia, które nigdy nie powstało, którego istnienie zawsze sytuowało się w czasie przyszłym niezdefiniowanym. Ale nie książka zamiast tamtej.

Jeden dzień z życia bohatera Wszystkich języków świata nie jest dniem szczególnym, przynajmniej dla niego. Bohaterem dnia bowiem jest ojciec narratora. Odejście Rudolfa Hintza na zasłużoną emeryturę daje swobodę wspominków o czasach dzieciństwa i młodości jego syna a naszego głównego bohatera. W dziesięć lat po upadku komunizmu nic już nie jest tak przaśne i środowiskowe, ciasne swą społeczną przynależnością - kolejne wzmiankowane fakty z dzieciństwa i młodości bohatera, wspomnienia o matce chociażby, mają już własną moc, oddzieloną od czasu, a przynależną do pamięci.
Wszystko to stało się tematem książki, której napisanie przekraczało możliwości Zbyszka, a jednocześnie paraliżowało wszystkie inne zamiary. Bardzo sugestywna jest ta wizja książki - Księgi w zasadzie, na której powstanie nie wystarcza jednego życia i pojedynczego lekkiego pióra. Nawiązanie do biblijnej wieży Babel jest zdaje się kluczem do określenia tej dialektyki fascynacji i przerażenia wobec Księgi. Zbyt dużo pomieszania i niepewności, niewiedzy i tajemnic jest w życiu bohatera, aby składało się to w jeden językowy kod.
Mentzel napisał bowiem książkę o języku, o potrzebie określenia świadomości poprzez słowa, rozmowach, także o rozmowach z matką, które - nieprzeprowadzone - zaznaczyły się wyrwą w tożsamości Zbyszka.
Powraca norwidowska myśl o odpowiednim daniu rzeczy słowa w formie odwróconej: odpowiednie dać słowo rzeczy. Jak to dobrze, że Mentzel odważył się powiedzieć: jestem językiem, którego używam. Czyli jestem przeszły, teraźniejszy i przyszły. Jestem stąd. Jestem naprawdę...