Ciągle jesteśmy uczniami

Barbara Skarga, wybitna polska filozofka, po raz kolejny udowodniła, że wykład filozoficzny nie tylko może być ciekawy, ale też może wciągnąć jak dobra powieść. Po „Kwintecie metafizycznym" przyszła kolej na tercet. Nowa książka Skargi wprowadza bowiem trzech „bohaterów": świat, samotność i skończoność.
Autorka nie kryje inspiracji wykładem Heideggera, podejmującego rozważania o tych trzech kategoriach, lecz sama przyznaje, że filozofowi zawdzięcza jedynie impuls, treść zaś rozwija wedle własnego uznania. Rozważania o metafizyce płyną wolno jak leniwa rzeka, lecz jest to celowy zabieg autorki, by czytelnik na przekór pędzącemu światu współczesnemu nabrał dystansu do niego i mógł się przyjrzeć podejmowanym kategoriom.
Zaletą tak prowadzonej narracji jest eseistyczne ujęcie: sporo tu odnóg, meandrów i rozgałęzień, które nie zaciemniają głównego wątku, lecz ukazują jego różnorodność i różnobarwność. Skarga próbuje wniknąć w strukturę świata, rozpoznać jego granice. Odwołuje się do różnych teorii filozoficznych, podpiera zdaniem innych myślicieli lub polemizuje z nimi, przyjmując inną perspektywę spojrzenia na temat. Pojawiają się tu rozmaite problemy i pytania: czy świat jest wartością obiektywną? Czy można go jedynie określić poprzez subiektywne odczucie? Jak przebiegają granice naszego własnego świata i społeczności, w których żyjemy? Jak wpływają na nas te korelacje? Czasami warto zadać kilka pytań. Są to pytania o podstawowe kategorie ontologiczne, pytania częstokroć zaskakujące i tym samym inspirujące. Bo czy nuda może stworzyć fundament rozbudzenia a samotność określić jego warunki? Czy znużenie jest potrzebne do tego, by wniknąć w istotę naszego świata? Jakie jest odczucie skończoności w współczesnym świecie? Skarga tworzy specyficzny rodzaj przewodnika po świecie, uwzględniając nie tylko filozoficzne kategorie, ale dopuszcza też emocje, influencje czasu. Zmaga się też z trudną materią języka. Stąpając po niepewnym gruncie semantyki, musi cyzelować znaczenia, oddzielać słowa i pojęcia tożsame w mowie potocznej, a dla filozofa tworzące zupełnie odrębne kategorie. Nie jest to lektura łatwa. Wymaga od czytelnika zdystansowania się do otaczającej go rzeczywistości, wyłączenia telewizora, ściszenia radia. Umożliwia spojrzenie na swoje miejsce w świecie okiem filozofa. Książka jest i wyzwaniem, i gwarancją przygody intelektualnej.
Czasami warto zadać kilka pytań!